Geschiedenis van de familie Spier

Razzia

In januari 1941 waren alle Joodse families geregistreerd en begonnen de razzia’s in Amsterdam en later in de Achterhoek, Liemers en Twente. Op 1 oktober 1941 verbleven in Gendringen volgens een nationale bevolkingsstatistiek zes Joden, waaronder één van Duitse origine.
Op 8 oktober van dat jaar verscheen een overvalwagen met daarin onder meer: Sally Levy uit Terborg, David Spier (geboren in Gendringen) en Benny Heilbron uit Doetinchem. Zij verdwenen over de grens en zij keerden na deportatie niet meer terug. Zij kwamen, evenals de Gendringenaar Arie Spier, om in een concentratiekamp.

Arie was gewaarschuwd dat er een razzia werd gehouden en wist zich aanvankelijk in veiligheid te stellen in Voorst. Bij restaurant Van Hal boden ze hem een schuilplaats. Bevreesd voor wat er met zijn vrouw en kind zou gebeuren, keerde hij later op de dag terug naar huis, tegen alle waarschuwingen in. Verraden door een van zijn buren werd hij alsnog weggehaald. Hij probeerde te vluchten, maar is achterhaald door de SD en naar de Willemskazerne in Arnhem overgebracht.

In 1941 moest de slagerij Spier, naast hotel De Pelikaan in Gendringen, op bevel van de Duiters worden gesloten. Voor de familie Spier werd de situatie te gevaarlijk. Ze doken onder bij Tuenter op ’t Holderslag te Breedenbroek. De weduwe Judith Spier–de Haas, haar tante Ro (Roza) en zoon Salomon vluchtten in oktober 1942 ook naar boer Tuenter. Jacob en Sophia Spier vertrokken pas in april 1943 uit de slagerij aan de Grotestraat, nadat zij in voorgaande razzia’s niet gepakt waren. De dagen werden doorgebracht met het doppen van erwten en bonen en het snijden van tabak, die Tuenter verbouwde.

Bevrijd

In Breedenbroek werden soms angstige momenten beleefd. Duitsers eisten in maart 1945 inkwartiering (voor een half jaar), waardoor de Spieren naar zolder moesten verhuizen en zich muisstil moesten houden. De Spieren hebben het gelukkig overleefd. Van de familie Spier zijn echter broer David (de oudste), zijn vrouw en kinderen en broer Arie omgekomen.

In de maand maart 1945 verbleven de Spieren onder een berg stro en een landbouwwagen in het weiland. Zij hebben het gered en zijn op Goede Vrijdag 1945 door de Canadezen bevrijd. Op 1 april 1945 gingen zij naar de Grotestraat in Gendringen terug, waar de slagerij in een niet al te beste staat meer bleek te zijn. De winkel werd zo goed mogelijk weer bedrijfsklaar gemaakt.

Terborg

Sophia trouwde en verhuisde in 1948 naar Terborg; haar broers Jacob en Salomon volgden haar in 1953. Het drietal nam in de jaren 1970-1974 actief deel aan de legendarische verjaardagsparades op paleis Soestdijk. Zij boden de jarige koningin onder meer een certificaat voor een boom in het Koningin Julianawoud (Israël) aan en een lammetje. In 1975 maakten zij een reis naar Israël, wat een diepe indruk op hen heeft gemaakt.
Sophia Spier-Berendsen overleed, 84 jaar oud op 1 juni 1987. Zij is begraven op de joodse begraafplaats in Terborg. Haar broer Salomon, 80 jaar oud overleed een half jaar later, op 6 december 1988.

Jacob Spier overleed op 18 juni 2000 te Amersfoort, waar hij de laatste jaren van zijn leven werd verzorgd in het Sinaï-Centrum, afdeling Betah Hakarmel.

Bronnen: Het Oude Volk – Kroniek van Joods leven in de Achterhoek, Liemers en het grensgebied. Door Hans Kooger. Uitgegeven in 2001. En de website van het Jewish Genealogical research in the Netherlands

Het Sinaï-Centrum in de Amersfoortse bossen waar Jacob de laatste jaren van zijn leven heeft doorgebracht.
Het was een psychiatrisch ziekenhuis op joodse leest geschoeid, gespecialiseerd in oorlogstrauma’s. (foto’s: Ton van Vliet)